乌鸦叫预示什么
Превоз, сообра?а? или транспорт — движе?е на лу?е, добра, сигнали и информации од едно место до друго. Поимот е изведен од латинските зборови trans (?преку“) и portare (?носи“).
Гледишта на превозот
[уреди | уреди извор]Полето на превоз има пове?е гледишта, кои можат да бидат поделени на три главни: инфраструктура, возила и операции. Инфраструктурата ги содржи превозните мрежи (патишта, железнички пруги, авионски линии, канали...) кои се користат, како и теми?ата или терминалите (како што се аеродромите, железничките станици, автобуските станици и пристаништата). Возилата главно се ?возат“ на превозните мрежи. Нив главно ги сочинуваат автомобилите, возовите и авионите. Операцискиот аспект, главно се грижи за контролата на системот. Негови составни делови можат да бидат: сообра?а?ните сигнали, контролата на лета?е, како и полици?ата и начинот како се финансира системот (на пример, употребата на наплатни рампи или таксата ко?а се пла?а за горивата).
Пошироко говоре??и, диза?нот на мрежите е во домен на цивилното инжинерство или урбаното планира?е, диза?нот на возилата во механичкото инжинерство и негови специ?ализирани подполи?а (како наутичкото и воздухопловното инжинерство). Операциите се на?често специ?ализирани и можат да припа?аат на операциските истражува?а или инжинерството на системи.
Начини на превоз
[уреди | уреди извор]Начините на превоз се сочинето од комбинаци?а на мрежи, возила и операции, и го содржат, пешаче?ето, превозот по патишта, железничкиот превоз, морепловниот превоз и современото воздухопловство.
Категории на превоз
[уреди | уреди извор]- Превоз со помош на животни
- Воздухопловство
- Кабелски превоз
- Човечки-придвижуван превоз
- Хибриден превоз
- Вселенски превоз
- Железнички превоз
- Бродски превоз
- Моторизиран патен превоз
Превоз и комуникации
[уреди | уреди извор]Превозот и комуникациите некогаш се употребуваат со исто, а негогаш со спротивно значе?е. Така можно е доволно напредни комуникации да то заменат превозот, како на пример корист?е на телефон, наместо посета на некое лице. Овие начини на комуникаци?а, всушност генерираат пове?е начинини на интеракци?а, откулку интеракциите ?лице во лице“. Расте?ето на превозот би било невозможно без комуникациите, кои се витални за напредните превозни системи, од железници до авио-превозот. Генерално зголемува?ето на комуникациите води до зголемува?е на превозот и обратно.
Превозот во Македони?а
[уреди | уреди извор]Водниот превоз во XIX век
[уреди | уреди извор]Во средината на XIX век, реката Вардар била пловна и по неа со сплавови се пренесувале жито, волна, дрва, сире?е, мед итн. Еден сплав носел околу шест тони товар, а сплавовите од Велес до Солун пловеле за неколку часа. Во сво?от патопис од 1858 година, германскиот правник ?охан Хан запишал дека по Вардар се пловело и со чунови и со ка?аци. Притоа, то? кажува дека првите обиди за превоз на жито од Скоп?е до Солун по воден пат биле направени неколку години пред тоа. Исто така, други извори потврдуваат дека житото се пренесувало од Скоп?е до Велес со чунови, а оттука стоката се носела во Солун со ка?аци. Еден вардарски чун пренесувал околу 240 шиници жито. Изработката на вакви чунови во Велес чинела околу 600 пи?астри, а во Солун чуновите морале да бидат продадени по цена од околу 10 % од почетната, зашто Вардар бил премногу тежок за патува?е спротиводно. Чуновите се изработувале од дрво кое пристигало од Тетово, Битола и Прилеп, а на?многу ценето било дрвото од Прилеп. Инаку, на?често чуновите патувале но?е при што секо? чун го управувале по два?ца искусни кормилари. На?големи тешкотии во пловидбата чуновите имале ка? Таорската Клисура, Железната Порта ка? Демир Капи?а и ка? Циганските Теснини, а за време на превозот на жито од Велес до Солун загубата изнесувала околу 2% од товарот.[1]
Караванскиот превоз
[уреди | уреди извор]Во 19 век, до изградбата на железницата, превозот во Македони?а се вршел со ко?и, магари?а и камили. Притоа, богатите трговци изна?мувале каравани кои имале и по 50 ко?и. Сите кира?ии во караванот биле вооружени, а во еден караван имало и по 80 вооружени лу?е. На пример, само во март 1837 година, преку царинарницата во Алексинац поминале 2.200 товари, т.е. околу 70 товари дневно. Во ?уни 1853 година, еден од караваните што поминале низ оваа царинарница бил составен од 660 камили натоварени со тутун од Ени?е-Вардар за Белград. Во 1830 година, за превоз од Скоп?е до Белград се напла?ала цена од 51 грош за еден ко?ски товар; ист таков товар од Белград до Битола чинел 50 гроша. Неколку години подоцна, еден товар од Солун до Алексинац чинел 250 гроша, а од Битола до Алексинац 120 гроша. Во то? период, од Солун со Битола се патувало 35 часа, од Битола до Скоп?е 28 часа, до Костур 16 часа, до Скадар 89 часа итн. Караваните што поа?але од Солун, до Истанбул патувале за 108 часа, до Скоп?е за 48 часа, до Сараево за 100 часа, до Белград за 130 часа, а до Скадар за 124 часа. Во тоа време поштата се носела со ко?ски запреги при што писмата од Скоп?е до Пловдив патувале три дена, а поштата од Битола до Белград патувала за 10 дена во лето и за 13 дена во зима.[1]
Железничката мрежа во Македони?а
[уреди | уреди извор]Почетоците на железницата во Македони?а датираат се нао?аат во втората половина на XIX век. Во 1869 година, на бриселскиот банкар, баронот Хирш, му била доделена концеси?а за изградба на железничката пруга Солун — Скоп?е — Митровица. Притоа, трасата на пругата ко?а минувала низ Македони?а (во должина од 243 километри) чинела 27 милиони франци. По должината на пругата биле изградени околу 600 пропусти за потоците и реките и шест моста над Вардар со вкупна должина од пове?е од ил?ада метри, а ка? Демиркаписката Клисура на пругата работеле 1 500 работници. Изградбата на пругата офици?ално почнала на 9 февруари 1871 година и траела три години, а била пуштена во употреба во август 1873 година. Подоцна била изградена железни?ката пруга од Солун до Битола во должина од 218,5 километри. Изградбата на оваа пруга, исто така, се одвивала тешко: на пример, на делницата Вертекоп - Воден, долга 18 километри, биле направени дури 11 тунели со вкупна должина од 3 500 метри, како и два ви?адукта, долги 60 и 70 метри и високи 20 и 30 метри. Изградбата на пругата Солун - Битола започнала во ма? 1891 година, а завршила на 14 ?уни 1894 година при што биле ангажирани 2 773 работници, ме?у кои и странци. За време на Првата светска во?на била изградена 600-милиметарска пруга при што првата траса се протегала од Градско до Прилеп, а тешките делови, како Степанци - Прилеп, биле премостени со жичница. Во 1917 година била пуштена пругата Скоп?е — Охрид, ко?а продолжувала до Елбасан, а не?зината изградба траела помалку од една година. Оваа 600-милиметарска пруга била во употреба до 15 ма? 1966 година, кога била укината. Во 1923 година, со железничка пруга биле поврзани Велес и Битола, а на 1 ноември истата година била пуштен во употреба пругата Велес - Штип. Во периодот од 1945 до 1990 година, во Македони?а биле изградени нови железнички линии во должина од над 200 километри, а старите пруги биле модернизирани и нивната широчина била зголемена на 1,43 метри.[2]
Сообра?а?от во уметноста и во популарната култура
[уреди | уреди извор]- ?Сообра?а?на несре?а“ — песна на полската поетеса Вислава Шимборска.[3]
- ?Сообра?а?“ (англиски: Traffic) — англиска рок-група, основана во 1967 година.[4]
- ?Лондонскиот сообра?а?“ (англиски: London Traffic) — песна на британската рок-група The Jam од 1977 година.[5]
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ 1,0 1,1 Блаже Миневски, ?Сплавови со шест тони стока од Велес до Солун стигнувале за неколку часа“, Публика, неделен политички прилог, бро? 309, сабота, 26 ноември 2016, стр. 4-5.
- ↑ Де?ан Азески, Летаргичноста кон изградбата на инфраструктурата влече пове?евековни корени во Македони?а, Економи?а и бизнис, година 22, бро? 265, септември 2020, стр. 102-105.
- ↑ Vislava ?imborska, Izabrane pesme. Beograd: Tre?i trg, 2014, стр. 339.
- ↑ Traffic (пристапено на 28.11.2023)
- ↑ The Jam – This Is The Modern World (пристапено на 3.1.2023)
|